Het scheelde weinig of #tenhagout was trending topic onder het aftellen naar de aftrap, maar Erik ten Hag zelf had er alle vertrouwen in. “We hebben een heel goede bank,” klokt het vol vertrouwen uit zijn mond. Ajax won. En de winnende trainer heeft gelijk.

Behalve het veiligstellen van een plekje in de kwartfinales van het KNVB-bekertoernooi groeide Ajax ook negentig minuten lang in de breedte. Althans, dat zou je denken. En natuurlijk waren er ook teleurstellingen. We behandelen alles, met dank aan inzichten verkregen via @11tegen11!

Expected Goals en pitch plot
Het is en blijft grappig hoe je op diverse manieren tegen een wedstrijd aan kunt kijken. Emotie speelt hierin een grote rol! Ja, je ziet ook met het blote oog dat Ajax beter was dan AZ. Maar zo'n groot verschil in Expected Goals? Dat hadden we eerlijk gezegd ook weer niet direct verwacht.

De feiten zijn helder: Ajax was veel en veel gevaarlijker. Op de momenten dat het telde, uiteraard. Als, ja als, Myron Boadu niet was terug gevlagd voor buitenspel had AZ zomaar iets terug kunnen doen. Sowieso was de score qua Expected Goals dan iets meer gelijk getrokken. En de stand op het scorebord misschien ook wel. Oh ja, en wat als de 0-1 inderdaad was afgekeurd?

We bedoelen maar te zeggen: zelfs een wedstrijd waarin je duidelijk de bovenliggende partij bent, biedt niet per se garantie op de overwinning. Het verdient daarom aanbeveling om veel klinischer met de kansen om te gaan. Alleen... dit is zo gemakkelijk gezegd. Vooral als je Quincy Promes een kans ziet missen, iets wat regelmatig gebeurt.

Afwerken is gewoon veel moeilijker dan trainers, spelers en ook supporters denken. Je kunt min of meer veilig stellen dat er twee of drie goals vallen per wedstrijd, op basis van dertig afgevuurde schoten. Er doen zich soms hoge uitslagen voor, maar over het algemeen wordt bij voetbal juist weinig gescoord.

Ajax had ook 2,50 Expected Goal nodig om tot één doelpunt te komen. Ietwat ondermaats. Zeker als dit een winstkans van 70 procent oplevert. Je hebt ook wedstrijden waarin je op basis van die waarde drie of vier keer doel treft. Daar hebben we het weer: afwerken is moeilijk. Zelfs veel moeilijker dan je denkt, zeker wanneer aankoop Sébastien Haller slechts invalt. Hij kwam voor de ondermaatse Jurgen Ekkelenkamp.

Passmaps
We maken jullie in de kop lekker met de volgende vraag: was Ajax beter in de eerste helft of de tweede helft? Ten Hag hield het verrassend genoeg op de tweede helft, omdat het elftal toen beter presste en AZ op die manier in de problemen bracht - of in ieder geval weghield bij het eigen doel. Dit terwijl opbouwer Teun Koopmeiners weer op het middenveld was gezet, in een poging om na een teleurstellende eerste AZ-helft het voetballende vermogen te vergroten.

Het antwoord – ook voor je eigen meningsvorming – vind je in de dynamische passmap. Check de video, dat is belangrijk. Het leuke is dat je in de video iets ziet dat in de toppers van 2021 tot dusver echt opvalt: het lukt geen van beide ploegen om negentig minuten lang te domineren. Nee, telkens wisselen de verhoudingen op het veld.

Je ziet dit ook af aan de formatie en het lijnenspel tussen de Ajacieden. De bolletjes staan voor de gemiddelde positie waarop een speler veel (groot) of weinig (klein) aan de bal was en hoe dikker onderlinge lijntjes, hoe beter de onderlinge combinatie. Het lijkt alsof Ajax zichzelf in de eerste helft twee dooplopende straten in voetbalt.

Niet goed. Het inbrengen van Haller verandert de zaak. Veel meer dan doelpuntenmaker Zakaria Labyad – eindelijk iemand die overtuigend uithaalde – was Haller ertoe in staat om te fungeren als aanspeelpunt. De lacune in de as van het veld wordt direct opgevuld. Dat maakt voetballen een stukkie gemakkelijker, hoor!

Als je gemakkelijker voetbalt, kun je gevaarlijker worden. Vandaar de sprongen in het pitch plot aan het begin van de tweede helft. En een kwartiertje voor tijd nogmaals. Ajax kwam zodoende vaker diep in balbezit, waardoor het de combinaties van AZ ongevaarlijk kon maken. De thuisploeg moest eerst maar eens de middenlijn zien over te steken. Dat lukte niet altijd.

Waarom niet? Omdat Ajax ein-de-lijk weer eens een keertje fel was. We hebben in 2021 al gezien welk simpel verschil het uitsteken van je voet kan maken... zou het ermee te maken hebben dat enkele spelers ein-de-lijk de kans grepen om te laten zien wat ze waard zijn? Lisandro Martínez en Edson Álvarez stonden te bikkelen.

Desondanks won Martínez slechts de helft van zijn duels. Wat dat betreft deed Álvarez het beter: hij won in driekwart van de gevallen. En een enkele mooie pass van achteruit kan niet verbloemen dat Ajax opbouwend het nodige inleverde. Want wie werd er telkens gezocht, van achteruit? Inderdaad, Ryan Gravenberch. Hij moest het oplossen. Dat deed hij prima. Maar het maakt je wel kwetsbaar. Dit moet voor Ten Hag haast wel reden zijn om volgende keer Daley Blind weer neer te zetten.

Conclusie: Ajax oogde stabieler in de eerste helft, maar beleefde zijn hoogste piek na rust. En ook zijn minste fase, want in de slotfase was het niet heel best meer. Wel biedt dit alles hoop. Als Ajax dit kan zonder zijn beste spelers, moet er binnenkort weer iets te genieten vallen... Toch? We zijn ook nu al benieuwd naar het volgende bezoek aan AZ. Dat potje is nog iets belangrijker!

Zone 14 en halfspaces
We stipten al aan dat de vele veranderingen bij Ajax van invloed waren op het veldspel. Dit wordt onderstreept door de activiteit voorin. Er werd vanuit Zone 14 bijna geen pass gegeven! En als er een pass werd gegeven, ging de bal richting de flank. Twee keer werd geprobeerd om een bal wel de diepte in te sturen, twee keer zonder resultaat.

Dat is magertjes. AZ deed het cijfermatig gezien zelfs iets beter, terwijl we het er toch over eens waren dat Ajax verdedigend zijn zaakjes op orde had? Nou dan... Helaas was het in de halfspaces niet veel beter, Ja, Ajax speelde meer ballen en noem maar op.

Maar streep de ongevaarlijke balletjes terug eens weg. Dan is er bijna sprake van evenwicht. AZ speelde echt een stukkie directer voetbal, al had het wel weer meer moeite om in het zestienmetergebied een geadresseerde bal ook daadwerkelijk te bezorgen.

We zijn nu al heel benieuwd wat er gebeurt tijdens de eredivisietopper, want het kan er wel eens echt om gaan spannen! Ondanks de stevige, feitelijke fundering onder deze bekeroverwinning had het ook anders kunnen aflopen.