De corona-pandemie zorgt er mogelijk voor dat Ajax vaker zonder publiek moet spelen, maar nu staat de teller op precies één. Ja, er moesten eens twee Europese thuisduels over de grens worden afgewerkt, maar thuisblijven hoefde niet en van mondkapjes of nepstadiongeluid op televisie had toen nog niemand gehoord. Ook tijdens die ene verdrongen dag niet.

We schrijven 1 mei 1988 en het is speelronde 33 van de eredivisie. Ajax - HFC Haarlem. Het is 14.30 uur en De Meer is nagenoeg verlaten, ook al staan er 'gewoon' 22 spelers klaar voor de aftrap. De tribunes zijn leeg, er staan zelfs geen camera's rond het veld en Studio Sport vertoont later die avond dus ook geen samenvatting. Voor zulke momenten is de term 'spookwedstrijd' bedacht.

“Leuk dat je aan mij denkt, maar ik kan je niet helpen. Ik heb echt geen enkele herinnering aan die wedstrijd,” reageert Rob Witschge als hij wordt benaderd om herinneringen op te halen. Stanley Menzo wil best helpen, maar moet diep in zijn geheugen graven. Te diep. “Tegen Haarlem, zeg je? En we wonnen met 3-1? Ik zou het echt niet weten, sorry.”

Zelfs Danny Blind heeft geen herinnering aan die zondag van inmiddels dik 32 jaar geleden. Dat is opvallend, want organiseer een voetbalquizje en Danny is van de partij. Soms zelfs met zoon Daley. De gewezen aanvoerder weet veel, zo niet alles. Maar bellen over Ajax - Haarlem heeft geen zin. Er gaat dan ook een verhaal rond dat zelfs de geblesseerde Blind het stadion niet inkwam, maar wie de enkele foto's van deze wedstrijd nader bekijkt, ziet hem zitten op de bank.

Ho, wacht even. Er zijn foto's van een wedstrijd waarbij niemand naar binnen mocht? Oh, jazeker! Er bestaan enkele platen, met dank aan diverse gewiektste verslaggevers die het niet pikken dat ze buiten moeten blijven. Leo Driessen loopt op Koninginnedag de kroeg uit omdat hij een briljante ingeving krijgt: zet een hoogwerker op het parkeerterrein, dan kan niemand je iets maken!

“Het was mijn idee en toen dit me te binnen schoot, heb ik direct Ferry de Groot gebeld. Ferry was mijn chef bij Langs de Lijn. Hoe het verder is geregeld? Geen idee! Ik heb tijdens Koninginnedag andere prioriteiten, maar het was voor elkaar en ik mocht erin naar boven. Af en toe gingen we even naar beneden om een fotograaf op te halen,” aldus Driessen.

De tribunes zijn leeg, er staan zelfs geen camera's rond het veld en Studio Sport vertoont later die avond dus ook geen samenvatting

“Ik wist mijn radioverslag redelijk goed te verzorgen, want ik kon zo'n driekwart van het veld zien. Het was ludiek. Toen de spelers het veld opkwamen, heb ik geroepen. John van 't Schip zwaaide naar boven en John Bosman werd de man van de wedstrijd. Dat heb ik ook laten blijken in de beoordelingen, want ik heb toen als enige kijker de cijfers mogen geven voor VI.”

Waarom moet Ajax in een leeg De Meer voetballen? Dit heeft alles te maken met het gooien van rotjes en rauwe eieren naar doelman Hans van Breukelen. Begin februari besluit scheids Jan Keizer daarop de aftrap van de topper tegen PSV uit te stellen. Ajax brandt de billen letterlijk en figuurlijk, want het verliest ook met 0-1, en moet later op de blaren zitten. Het past prima in het tijdsbeeld van toen.

Er heerst al sinds het plotselinge vertrek van Johan Cruijff veel onvrede onder de supporters. Het hele seizoen wordt overschaduwd door ruzie met het bestuur over geld voor transfers. Begin 1988 heeft Cruijff er genoeg van en vertrekt hij naar FC Barcelona. Het gemor wordt er uiteraard niet minder op als de nummer veertien de deur met een knal achter zich dichttrekt.

Het zijn sowieso zware jaren, want terwijl Ajax grote spelers als Rijkaard en Van Basten voor zo'n beetje noppes ziet vertrekken en Hennie Meijer in de spits staat, beleeft PSV de mooiste maanden uit zijn bestaan. Het wordt alweer kampioen, wint de Europacup 1 en pakt ook de KNVB-beker.

De beste spelers gaan gratis weg, supporters reageren hun frustratie af op het bestuur en na de rotjes en eieren waarop Van Breukelen wordt getrakteerd – vergeet ook de spijkerbom bij de klassieker en het staafincident niet – begint het kwartje te vallen: De Meer is niet langer geschikt voor zulke topwedstrijden. Er wordt voortaan steeds vaker uitgeweken naar het Olympisch Stadion.

Maar eerst is het tijd om de straf in te lossen die door de KNVB wordt uitgesproken. Een dag of wat voor de aftrap wordt duidelijk dat een beroepszaak niet het gewenste resultaat oplevert. De Meer blijft leeg bij Haarlem-thuis. Vrijwel niemand die er nog weet van heeft, maar David Endt wordt enige tijd keer op keer herinnerd aan die stille middag.

“Er lagen lange tijd 35 pakken met programmabladen achter de schuifdeuren van De Meer. Bij de Reynolds-tribune had je een loze ruimte die als opslag werd gebruikt. Er lag allerlei materiaal, van administratie die niet meer nodig was tot trekkers van de terreindienst. Plus die programmabladen. Toen was het nog niet zo'n ding, later zouden dat ongekende collector-items zijn geworden. Maar ja, vroeg of laat zijn ze allemaal weggegooid,” deelt Endt.

“Ik behoorde vanuit mijn functies als perschef en omroeper tot het plukje dat naar binnen mocht,” meent Endt zich te kunnen herinneren. Of het precies klopt, weet ook hij niet. “Het kan zijn dat ik dingen verwar met Nederland - Cyprus toen ik ook persvoorlichter was en de camera's wel gewoon draaiden. Misschien ben ik wel in het spelershome gebleven. Ik weet het niet precies meer.”

De wedstrijd tegen Haarlem draait uit op een niemendalletje. Zo'n potje dat ook nog even snel moet worden gespeeld, voor de statistieken. De titelrace is al gelopen en Ajax hoopt een teleurstellend seizoen een dikke week later te redden door de Europacup II-finale tenminste te winnen. Maar helaas, KV Mechelen trekt met 1-0 aan het langste eind en trainer Aad de Mos steekt een dikke middelvinger op richting het Ajaxbestuur op het ereterras.

Endt: “Het gevoel van schaamte verloor het ondanks lege tribunes van het verlies van inkomsten en de gekke omstandigheden. De club was er niet blij mee dat die eieren waren gegooid, maar de straf werd bij Ajax toch vooral gevoeld door de economische schade. Nu zou je zeggen: Ajax draait zijn hand niet om voor een tonnetje meer of minder, maar toen wel. Het ging om een behoorlijk bedrag.”

'Dit was ook nog eens mijn laatste thuiswedstrijd voor Ajax, want ik vertrok later naar Mechelen. Het was douchen en naar huis. Geen afscheid van het publiek, niks'

Eens te meer wordt Johnny Bosman topscorer achter gesloten deuren. Net als bij het overspelen van Nederland - Cyprus. Dat gebeurt in De Meer, nadat de eerste wedstrijd in 1987 in De Kuip wordt ontsierd door een zware vuurkwerkbom die ontploft in de buurt van de doelman. Bosman draagt met vijf treffers bij aan een 8-0-overwinning die al snel nietig wordt verklaard. Geen probleem, bij de tweede poging in De Meer wint het Nederlands elftal met 4-0 en scoort Bosman weer drie keer. Kwalificatie voor het EK was een feit. Wat een ontsnapping dankzij de coulante Uefa!

Zo kan het gebeuren dat Bosman op 1 mei binnen een halfjaar tijd zijn vierde en vijfde doelpunt achter gesloten deuren maakt. Dit keer niet in het shirt van het Nederlands elftal, maar getooid in het wit-rood-wit van Ajax. “Er stond een foto in de krant van het moment waarop ik een penalty benutte,” haalt Bosman zich na enig hardop nadenken voor de geest.

“Oh, ik scoorde er twee? Die penalty weet ik nog, de rest niet meer. Het was heel apart, want het ging toch om een reguliere competitiewedstrijd. Er was helemaal niks, geen sfeer... Je moet winnen voor de punten, je bent verplicht om Haarlem te verslaan en motivatie is er niet echt, maar je moet zorgen dat je goed speelt. Er is geen steun, van niemand. Is het wel thuis? Ja, want je speelt in je eigen stadion,” vervolgt Bosman.

“Ik heb ook wel eens met het C-team in een leeg De Meer gespeeld, maar dat is anders. Als je bent gewend aan een vol stadion en de fantastische sfeer van de F-side, geeft dat iets extra's. Dan wil je je kunsten laten zien, een goede wedstrijd spelen, er iets leuks van maken... Nu moet je het uit jezelf halen. Blijkbaar was ik er best goed in, want ik ben expert geworden, haha. Cyprus is het bekende verhaal.”

“Dit was ook nog eens mijn laatste thuiswedstrijd voor Ajax, want ik vertrok later naar Mechelen. Het was douchen en naar huis. Geen afscheid van het publiek, niks. Zonde. Maar ik weet niet of ik toen ook zo dacht. De ECII-finale kwam eraan. Het werd een afscheid in mineur, zo zonder publiek bij een thuisduel. Ik heb mooie jaren gehad bij Ajax. Jammer dat het zo eindigde.”

'Ja, het is me bijgebleven. Omdat het maar één keertje is gebeurd in de historie. Het is uniek. En ik hoop dat het uniek blijft!'

Maker van vijf spookdoelpunten en dus expert of niet, Bosman vindt het verschrikkelijk om zonder publiek te moeten voetballen. “Normaal kijk je uit naar Juventus - Internazionale, maar nu zapte ik toch echt weg.” Toenmalig ploeggenoot Arnold Mühren deelt die mening en brengt het zeer goed onder woorden. Mühren is één van de weinige Ajacieden die nog een duidelijke herinnering heeft aan die verstoten wedstrijd tegen Haarlem.

“Ik vond het he-le-maal niks, eerst dat overspelen met Oranje en toen die wedstrijd tegen Haarlem. Het is toch prachtig als je voor duizenden supporters mag voetballen? Ja, het is me bijgebleven. Omdat het maar één keertje is gebeurd in de historie. Het is uniek. En ik hoop dat het uniek blijft!”

“Een wedstrijd zonder publiek is niks voor een voetballer. Het neigt naar een trainingspartijtje. Je moet je echter 'gewoon' opladen, want er zijn drie punten te verdienen. Als je een doelpunt maakt, heb je 'm wel gemaakt, maar het belang voel je amper, want er juicht niemand. Het is heel vreemd. Je moet jezelf er echt toe zetten. Ook na een kwartiertje of langer voelt het niet gewoner,” gaat Mühren verder.

“Je mist de reactie van het publiek. Je hoort voetballers wel eens zeggen: ik hoor de supporters niet. Maar je hoort ze wel. Bij Manchester United zeiden ze altijd: they sucked the ball into the goal. Dat ging over Stretford End en dus de mensen achter het doel. Bij Ipswich Town, bij Manchester United gaf het een extra dimensie, al die supporters vlakbij het doel. Dat is voor een voetballer fantastisch. Het is niet zomaar dat de tegenpartij er bij de toss al rekening mee houdt.”

Mühren concludeert: “Voetbal verliest zijn charme als er in een leeg stadion moet worden gespeeld. Al die mensen komen speciaal naar jou kijken. En naar je elftal. Dat is een hele eer. Ze leveren veel support. Als dat wegvalt... dat is voor niemand goed. Supporters willen hun favorieten aan de slag zien. Nood breekt wet, zeker nu, dat snap ik, maar jeetje... Als het moet, dan moet het maar.”

Gelukkig is september nog eventjes weg. Stel nu dat die gevreesde tweede golf uitblijft... Wie weet wat er tegen die tijd allemaal alweer mogelijk blijkt, corona-pandemie of niet. Laten we hopen dat de herinnering aan de lege tribunes bij Ajax - Haarlem ondanks deze geschiedenisles weer snel vervaagt en de huidige Ajaxspelers en Johan Cruijff Arena dit lot bespaard blijft...