Daar staan ze, met z’n vijven: Ajaxvoorzitter Jaap van Praag, de Italiaanse scheidsrechter Antonio Sbardella, Uefa-waarnemer Leo Horn, Liverpoolcoach Bill Shankly én journalist Wim Jesse. Op de middenstip van het Olympisch Stadion, turend door de mist, op zoek naar iets dat op een doel lijkt.

Amsterdam wordt deze zevende dag van december 1966 geteisterd door een dikke laag mist. En dus is het de hele dag al pet rondom het Olympisch Stadion. De politie laat ‘s middags een kraanwagen geparkeerde auto’s rondom het Olympisch Stadion wegslepen, voordat zo’n 66 duizend supporters zich richting het Stadionplein begeven.

Het is voorspeld, die mist, zo verraadt de kop ‘Voetbal in de mist?’ in Het Vrije Volk die ochtend. De weerkundige medewerker spreekt tevens van een ‘zeer zwak briesje uit zuidelijke richting’. Nee, er zit weinig beweging in de mistbank. En dus is het maar de vraag of de wedstrijd tussen Ajax en Liverpool die avond wel doorgaat.

Discussie
En daarom staan scheidsrechter Sbardella, Van Praag, Horn en Shankly op de middenstip, een uur voor de wedstrijd. Samen met Jesse, journalist van Het Vrije Volk en deze avond ook werkzaam voor de televisiecollega’s van de Vara; en daarom met toestemming op het veld aanwezig.

Jesse wordt zo getuige van een discussie die met een andere uitkomst de historie van Ajax wel eens geweld had kunnen aandoen. Kan er gespeeld worden of niet?

Als het goed een uur voor de aftrap aan scheidsrechter Sbardella ligt, gaat het duel niet door, zo laat hij op de middenstip weten. Hij houdt vast aan de Italiaanse regelgeving dat je vanaf het ene doel het andere doel moet kunnen zien. En daarvan is in het Olympisch Stadion geen sprake. En, zo valt een dag later in het verslag van Jesse in Het Vrije Volk te lezen, de Italiaan vindt dat de aanwezige supporters ook het spel moeten kunnen volgen.

Als het goed een uur voor de aftrap aan scheidsrechter Sbardella ligt, gaat het duel niet door

Maar dan neemt Horn het woord, de Nederlandse Uefa-waarnemer deze avond, maar normaliter zelf een streng doch rechtvaardig arbiter. “Niets mee te maken, de Fifa-regels gelden nu,” is zijn repliek. En die Fifa-regels schrijven voor dat vanaf de middenstip beide doelen zichtbaar moeten zijn.

En naar Horn wordt doorgaans geluisterd. “Je mocht hem wel een autoritaire man noemen, en zeker een autoriteit in de voetbalwereld. Iedereen kende hem,” stelt Wim Jesse vijftig jaar na die memorabele avond.

Handjeklap
Jesse, inmiddels 77 jaar, is van het vijftal dat in de middencirkel heeft gestaan, nog de enige die leeft. En dus de enige die nog enigszins zou kunnen reconstrueren hoe het toch kwam dat de wedstrijd doorging.

“Over wat er voor de wedstrijd gebeurde, moet ik even goed nadenken,” stelt de oud-journalist én oud-jeugdspeler van Ajax. “Het was in elk geval niet zo dat het goedkeuren een malversatie aan de kant van Horn was, of een kwestie van handjeklap tussen hem en de clubs. Maar Horn had door zijn standvastigheid wel een belangrijke rol in het doorgaan van het duel.”

'Horn had door zijn standvastigheid wel een belangrijke rol in het doorgaan van het duel'

Eigenlijk staat Sbardella alleen. Ajaxvoorzitter Van Praag wil de fans die op zijn komen dagen niet vroegtijdig naar huis turen. En Liverpool is er tevens alles aan gelegen het duel door te laten gaan op deze avond. Trainer Bill Shankly moet er niet aan denken het duel een dag uit te stellen, met de topper tegen Manchester United in het vooruitzicht op zaterdag.

Shankly schrijft daarover later in zijn autobiografie het volgende: "We speelden eerst tegen hen (Ajax, red.) in Amsterdam, maar de wedstrijd had nooit mogen doorgaan. De mist was verschrikkelijk. Maar we moesten tegen Manchester United spelen op zaterdag en dat was een zeer belangrijke wedstrijd voor ons. We wilden geen vertraging oplopen in Amsterdam door op donderdag pas te spelen en dan pas op vrijdag weer naar huis te gaan. Maar het was niet onze beslissing om de wedstrijd door te laten gaan."

Meevallen
In de Ajaxkleedkamer leeft vooraf in elk geval niet de angst dat het duel niet zal doorgaan. Sjaak Swart, deze avond de rechtsbuiten en rechtsback van dienst - Wim Suurbier raakt al snel geblesseerd, maar wissels zijn niet toegestaan - zit in elk geval niet in de rats, zo vertelt hij vijftig jaar later.

“Voor de wedstrijd vond ik de mist eigenlijk wel meevallen,” stelt hij. “Al waren we zelf ook een halfuur later in het stadion dan gepland. We hadden een trainingskamp in Zeist en moesten met eigen vervoer naar het stadion. Daar deden we wat langer over dan normaal.”

'Voor de wedstrijd vond ik de mist eigenlijk wel meevallen'

In Jesses artikel een dag na de wedstrijd valt te lezen dat Ajaxvoorzitter Van Praag Horn vlak voor de wedstrijd nog op de schouder tikt en duidelijk maakt dat de wedstrijd écht door moet gaan.

De Uefa-waarnemer kijkt daarop nog een keer op het veld, om daarna verheugd richting de kleedkamer van Sbardella te lopen en te roepen: ‘Misto finito!’ Het is het laatste zetje dat Sbardella nodig heeft: het duel gaat door. Met de historisch afloop tot gevolg.

Dit is een artikel uit onze krant Ajax Life, die leden van de Supportersvereniging Ajax twintig keer per jaar ontvangen. Wil je ook lid worden of de andere voordelen bekijken, klik dan hier.

• De mistwedstrijd: Opvallende zaken in de Amsterdamse mist
• De mistwedstijd: Nog altijd Liverpools grootste nederlaag