Lange ballen, treuzelen en tijdrekken is niet wat bij een fris en fruitig Ajax hoort, maar het bleek nodig om de winst tijdens Sparta-thuis over de streep te trekken. Op een of andere manier komt de ploeg nooit heel soepeltjes uit de winterstop en de herstart van 2020 vormde geen uitzondering.

Is dat erg? Nou, de ervaring leert dat Ajax het nieuwe jaar nooit opent met zijn beste optreden en dus verwachten we spoedig verbetering. Dat is nodig ook, want er staan enkele lastige wedstrijden op het programma. Daarom is het des te fijner dat de buffer groeide naar zes punten.

Tijd voor een analytische blik op Sparta-thuis, met dank aan @11tegen11!

xG-plot en pitch plot
Het blijft grappig hoe het beeld van een wedstrijd in je hoofd anders kan zijn dan een uitdraai van wat er daadwerkelijk gebeurde. Als je kijkt naar het xG-plot blijkt waarom. In dit plot wordt weergegeven hoe aannemelijk het is dat een kans daadwerkelijk een doelpunt oplevert.

Als je het zo bekijkt, was Ajax tegen Sparta oppermachtig. Het plot verspringt tot en met de 2-0 van Ryan Gravenberch alsof je een trap oploopt en dat is gewoon dik in orde. Als je het pitch plot erbij pakt, zie maar liefst tien stippen binnen het vijfmetergebied. Meer kunnen we niet wensen. Met zulke kansen maak je vanzelf doelpunten, kan haast niet anders!

Helaas bleek keeper Ariel Harush een sta-in-de-weg voor de Ajacieden die probeerden de trekker over te halen. Gelukkig gaf Donny van de Beek met een stevige uithaal het goede voorbeeld, waar Dusan Tadic nog te lief was bij de eerste grote kans. Het bij elkaar voetballen van 4,13 Expected Goals is trouwens dik in orde.

Dit moet genoeg zijn om vrij soepel te winnen, vandaar ook de wedstrijdwinkans van 74 procent. En toch verlieten we flink mopperend de Johan Cruijff Arena, want de slotfase was totaal niet des Ajax'. Met kunst- en vliegwerk bleef de koploper overeind, iets anders kunnen we er niet van maken.

Sparta voetbalde sowieso leuk mee en mocht blijven hopen omdat de trekker niet werd overgehaald. Toen er niets meer te verliezen was, durfde de club van Rotterdam ook van zich af te bijten. Wat als Sparta er de hele wedstrijd zo fel op had gezeten? Andere clubs kijken mee, dus we zijn benieuwd. En het is blijkbaar mogelijk om tegen deze gemuteerde verdediging kansen te creëren.

De Spartanen kwamen tot 2,32 Expected Goals en daar moeten alarmbellen van gaan rinkelen, want dit is veel en veel te hoog... Zo'n hoge waarde aan 'Expected Tegengoals' stond Ajax in de eredivisie nog niet toe dit seizoen. Dit is echt een serieus dingetje... We hopen van harte dat FC Groningen minder xG creëert, anders wordt de opdracht om te winnen stukken moeilijker.

Passmaps
Er is meer voor verbetering vatbaar bij Ajax, dat dus aan het wankelen werd gebracht. Dat leert een blik op het spel, ondanks de terugkeer van Quincy Promes en het huren van Ryan Babel. Als vanouds stond Hakim Ziyech weer ballen te passen alsof hij 's nachts strooidienst had bij Rijkswaterstaat, maar Ajax draaide nog niet als vanouds.

Het viel ons op dat Ajax tegen de Spartanen diverse keren het luchtruim zocht. We zagen diverse hoge ballen ingebracht worden, bijvoorbeeld door Ryan Gravenberch. Dit was afgesproken werk, zoals Ajax in Rotterdam ook al op 0-1 kwam door een hoge bal achter de Sparta-defensie te plaatsen.

Die ruimte achter de laatste lijn van Sparta werd schaarser en schaarser, waarna Ajax het ook nog moest zien te bolwerken zonder de impulsen van Ziyech. De spelmaker moest zich na een uurtje laten vervangen vanwege kuitklachten. We hopen dat hij snel weer fit is, maar het is afwachten...

Zonder Ziyech kwam Ajax op 2-0, dankzij Gravenberch die glimpen van het slangenmens-zijn liet zien en voorkwam dat een aanval strandde in een klutssituatie. Maar daarna was het klaar en werd de machine uitgeschakeld. Het laatste halfuur moeten we snel vergeten, want het leek nergens meer op. Het positieve is dat we niet weer zo'n domper incasseerden als de 4-4 tegen sc Heerenveen.

Wat moet er beter? Check de passmap en vooral ook de dynamische variant in de video. Dan zie je het vanzelf. Het springt ons in het oog dat de Ajacieden openen met passing diep op de helft van Sparta, maar dit zakt verder en verder terug. Waarom? Misschien wel omdat de zaken voorin nog niet zo goed op elkaar waren afgestemd.

De beste acties van Babel vonden plaats terwijl hij opereerde in de spits, terwijl hij op rechts stond opgesteld. Het was pas de eerste wedstrijd van Babel en we weten dat Ajax een vrij typisch spelletje speelt. Dit spelletje is anders dan bij Galatasaray en lijkt ook niet echt meer op de opdrachten die Babel uitvoerde in eerdere periodes bij Ajax.

“Je ziet soms dat Babel nog een beetje zoekende is, maar dat is logisch. Ik blijf ervan overtuigd dat hij onze speelstijl zich heel snel eigen kan maken,” aldus Ten Hag. “Ryan beschikt over precies die eigenschappen om bij ons uit te blinken en een goede bijdrage te leveren.”

Waaraan kunnen we zien of Babel gewend raakt? Loopacties! Ten Hag vervolgt: “Een buitenspeler hoeft bij ons niet met het krijt aan zijn schoenen te voetballen. Ryan krijgt volop bewegingsvrijheid, maar het draait boven alles om het maken van tegengestelde loopacties. Daarmee kun je een tegenstander in verwarring brengen.”

Wat ook een dingetje vormt, is de verbinding tussen kop en staart van het elftal. Lisandro Martínez is een linie naar achteren gehaald om Daley Blind te vervangen. Laat Blind nu net de ultieme passer zijn als je vooruit wilt voetballen. Blind speelt van alle verdedigers binnen Europa zo'n beetje de meeste ballen vooruit. En met vooruit bedoelen we ook echt vooruit, geen balletje zijwaarts richting één van de backs. Opbouwen via de backs is een zwaktebod, maar kijk eens hoeveel balbezit Mazraoui en Tagliafico hadden...

Het is voor Martínez echt zo gemakkelijk nog niet om Blind te vervangen. En hetzelfde geldt voor Ryan Gravenberch, die de opengevallen plek op het middenveld mag invullen. Er wordt meteen gedaan alsof Gravenberch veel en veel beter is dan alle andere opties, maar dat zal de komende weken nog maar moeten blijken. Gravenberch speelde voor een zeventienjarige best solide, maar of het meteen goed genoeg is voor een vaste basisplaats?

Als je bedenkt dat Ajax 73 procent balbezit had en Gravenberch een van de schakels vormt tussen verdediging en aanval mag het allemaal iets dwingender. Nogmaals, dit is echt niet lullig bedoeld richting een talentvolle jongen van amper zeventien jaar bovendien... Nee, we constateren slechts waar Ajax behoefte aan heeft. En dat is een middenvelder die dwingend voetbalt. Of, beter nog, een middenveld dat iets afdwingt.

Zone 14 en halfspaces
Als je kijkt hoe de gevaarlijkste aanvallen van Ajax tot stand kwamen, zie je twee gemene delers. Dit kun je opmaken uit de activiteit binnen Zone 14 en in de halfspaces. Kijk maar eens goed naar de streepjes richting het doel. Vanuit Zone 14 werden er ballen 'ingepompt', wat dus al meer in het oog sprong dan tijdens andere potjes, en ook vanaf de zijkanten was er activiteit.

Als je nog een keer teruggrijpt naar het pitch plot eerder in deze analyse kun je zien vanaf waar de doelpogingen werden ondernomen. Die komen min of meer overeen met de geslaagde passes in het zestienmetergebied. Door de vele strepen en lijntjes wordt de overmacht van Ajax nog maar eens bevestigd, maar het is nu ook zaak om er meer mee te doen.

We zien eigenlijk maar weinig dat de achterlijn werd gehaald. De achterlijn halen is heus geen must, maar als je vrij dicht in de buurt van het doel over de flank tempo kunt maken, vergroot je uiteraard de kans op een kans. En dat is wat we graag willen zien. Op die manier gaat wellicht ook het aantal geslaagde passes vanuit de halfspaces omhoog, want dit kan een opkikkertje gebruiken.

Het benieuwt ons of Ajax er zondag beter toe in staat is een opponent kapot te spelen. Het zal nodig zijn, want Groningen is voor Ajax vaak een lastige kluif. En het zijn altijd spannende wedstrijden...