Ajax speelt historisch gezien bijna altijd met vier verdedigers, drie middenvelders en drie aanvallers. Dat is onder Erik ten Hag ook het geval. De enige grote tactische wijziging die de oefenmeester doorvoerde, is dat hij in de zomer van 2018 van 4-3-3 naar 4-2-3-1 wisselde, om vervolgens in de zomer van 2021 weer voor een 4-3-3-systeem te kiezen.

Tegen PEC trad Ajax ineens aan in een formatie met twee spitsen en een ruit op het middenveld. Dat was even wennen. De huidige selectie kent maar een paar spelers die vaak in deze opstelling speelden. Sébastien Haller voetbalde onder Ten Hag zo bij FC Utrecht en Davy Klaassen speelde bij Werder Bremen als rechtermiddenvelder veel wedstrijden in een 4-4-2-ruit.

Mede dankzij goed spelende jonge spelers, een treffer uit het niets van Dusan Tadic en het ‘torinstinct’ van Klaassen, won Ajax uiteindelijk met 3-0. We blikken terug op de wedstrijd aan de hand van de passmaps en Expected Goals, verkregen via 11tegen11.

Passmaps
Bij een 4-4-2-ruit is het altijd de vraag wie de breedte verzorgt. Zijn dat de backs, de buitenste middenvelders of aanvallers die naar de zijkant uitwijken? Ten Hag gaf vooraf aan dat Kenneth Taylor en Mohammed Kudus hier vooral voor moesten zorgen.

Dat pakte niet altijd goed uit. Beide spelers zijn toch meer échte middenvelders, die de bal het liefst opzoeken in de as. Het zijn niet zozeer kilometervreters aan de zijkant. Dat leverde soms situaties op waarin de veldbezetting niet goed was en er helemaal niemand op de flanken stond.

Taylor en Kudus bewegen allebei naar het midden. Niemand bezet de flanken. © ESPN

Ook vielen de verschillende rollen van de backs op. Eredivisiedebutant Youri Regeer speelde wat minder aanvallend dan Nico Tagliafico. In theorie zou dit moeten betekenen dat Taylor als rechtshalf vaker aan de zijlijn had moeten opduiken, maar dit werd niet vaak in de praktijk gebracht.

Die andere taakverdeling voor de links- en rechtsback zien we ook terug in de passmap. Regeer – die overigens een sterke wedstrijd speelde – kwam gemiddeld genomen ongeveer ter hoogte van de centrale verdedigers in balbezit. Tagliafico kwam vijf à tien meter dichter bij het doel van de tegenstander aan de bal.

Als we naar de passmap kijken, wordt ook meteen duidelijk dat er heel veel spelers in het midden van het veld aan de bal kwamen. Er is geen links- of rechtsbuiten te herkennen. We kunnen bijna de namen onder de bolletjes niet lezen, omdat iedereen zo dicht bij elkaar in de buurt staat.

Expected Goals
We zien aan onderstaande grafiek dat Ajax een zeer moeizame eerste helft speelde. PEC kwam volgens het model van 11tegen11 voor rust zelfs tot meer doelgevaar dan Ajax. Dat begon al na 38 seconden, toen buitenspeler Chardi Landu zijn ploeg op voorsprong had kunnen zetten na een foutje van Maarten Stekelenburg.

Een doelpunt uit het niets van Tadic – en een fijne assist Taylor – gaf Ajax verlichting. Verder werden er voor rust niet veel kansen gecreëerd tegen het goed als team spelende PEC.

Dat was na de pauze anders. We zien aan de rode lijn hieronder dat Ajax loskwam, vooral toen de ruimtes groter werden op het middenveld. De lange, vlakke, blauwe lijn tussen minuut zestig en minuut negentig illustreert hoe gevaarlijk PEC in die fase nog werd: totaal niet. Als we alle schoten simuleren, wordt duidelijk dat Ajax in 71 procent van de gevallen de wedstrijd winnend afsluit.

Klaassen werd man van de wedstrijd door twee zeer verschillende goals te maken: eentje die hij niet kon missen op de doellijn en een hele fraaie, van afstand. Met name dat laatste is een zeldzaamheidje voor Klaasen.

De middenvelder staat nu in alle competities op elf doelpunten in 2178 minuten (ongeveer 24 hele wedstrijden). De man uit Hilversum wordt nog wel eens vervloekt omdat hij te weinig in het spel wordt betrokken, maar levert wel altijd doelpunten.

Het was alweer de 82ste goal voor Klaassen in Ajax 1. Hij krijgt langzamerhand de toptwintig van de topscorers aller tijden in zicht. Nu in het vizier: nummer 23 Siem de Jong (88 goals), nummer 22 Klaas Nuninga (88 goals) en nummer 21 Gé van Dijk (90 goals).

Is tactiek nou belangrijk of niet? Ajax speelde eigenlijk heel anders dan normaal, maar won wel met 3-0. Simpelweg omdat het betere spelers heeft. Aan de andere kant had het ook heel anders kunnen lopen, vooral als PEC voor rust op voorsprong was gekomen. Wel schreef Ajax weer drie punten bij.

Aanstaande zondag is het weer eens ‘Super Sunday’ in de eredivisie. Ajax gaat op bezoek bij AZ en Feyenoord ontvangt PSV in De Kuip. Na afloop van deze twee potjes weten we hoe de kaarten geschud zijn voor de laatste weken van het seizoen.

Er zijn twee scenario's: Ajax is na zondag eigenlijk al kampioen en moet alleen de laatste twee wedstrijden nog uitspelen, of het wordt nog twee speelrondes serieus zweten.

Goed nieuws: de laatste drie keer won Ajax in Alkmaar (twee keer in het KNVB-bekertoernooi en één keer in de competitie). Als daar aanstaande zondag nog een overwinning bij komt, is de schaal zo goed als binnen.

De stembussen zijn gesloten en @DavyKlaassen is met overtuiging Ajacied van de Wedstrijd geworden. Kenneth Taylor vindt zichzelf terug op plek twee en @DT10_Official schoot zichzelf naar de derde positie. 🏆 #ajax #ajapec pic.twitter.com/UEQZAgQpOA

— Ajax Life (@ajaxlife) May 2, 2022