• Ajax Life Podcast #216 - Kroes: de nabespreking

Door Yoeri van den Busken en Sander Zeldenrijk

Alex Kroes zit er ontspannen bij, de vrijdag voor Sparta-uit (3-3). Open blik. Spraakzaam. Bereid tot het geven van inzicht in verschillende processen. Je zou niet zeggen dat de Kop van Jut is aangeschoven. De td staat als een onafhankelijke geest in het leven. Iemand die – in zijn eigen woorden – Ajacied is en altijd zal blijven. Maar ook iemand die zijn identiteit niet ontleent aan het uitvoeren van zijn huidige functie, of überhaupt aan Ajax.

En daar hebben we gelijk het grootste vooroordeel te pakken, stelt Kroes. “Wat ik soms terugkrijg, is dat mensen mij een patjepeeër vinden. Of een plucheplakker. Het grappige is juist: dat pluche interesseert mij, plat gezegd, geen reet. Voordat ik kwam, werd ik onterecht veel te groot gemaakt. Daarna kapotgemaakt toen we Francesco Farioli aanstelden. Toen hij ging presteren, was ik de beste td van Nederland. Nu weer de slechtste. Het zal allemaal wel.”

Hij maakte van de Sports Entertainment Group een grote speler in de voetballerij en hervormde Go Ahead Eagles. Achter de schermen kon hij vertrouwen op zijn kennis van economie en bedrijfskunde. In de spotlights begaf hij zich zelden. Zo bezien is Ajax het andere uiterste, met een haast onmenselijke druk en een vaak irreëel verwachtingspatroon. “Ik moest letterlijk uit mijn comfortzone stappen,” zegt hij over die transformatie. “Veel mensen weten dit niet, maar ik ben meer introvert dan extravert. Dan lees ik meningen van buitenstaanders over mij en denk ik: jullie kennen mij echt niet.”

Supportershart
Kroes neemt de tijd, gaat geen onderwerp uit de weg. Geeft toe dat hij aanvankelijk te goedgelovig is geweest. Door bijvoorbeeld op verzoek enkele beweringen te controleren hetzij te weerleggen voor het boek Ajax in crisis van Menno de Galan en naderhand nog extra informatie te geven die hem in een netelige positie bracht voordat hij goed en wel was begonnen.

“Na de factchecking dacht ik: we zijn in een setting zoals je aan de bar staat. Praatje pot. Daar liet ik mijn supportershart spreken. Natuurlijk ging ik er met boter en suiker in. Gewoon dom. Ik besefte nog niet helemaal hoe zwaar de stem van een toekomstig ceo van Ajax zou wegen. In de kern ben ik een open boek. Ik zeg wat ik denk en daar moet ik nu mee oppassen. Ik voetbal nog graag, ongedwongen met mijn vrienden. Na afloop sta je dan weleens met mensen te praten. Ajax is voortdurend de rode draad, dus word je een stuk voorzichtiger. Je begint, helaas, een klein wereldje voor jezelf te creëren. Je vertrouwt iemand minder snel, omdat het allemaal tegen je gebruikt kan worden.”

Sinds zijn eerste eyeopener nam Kroes zich voor zo min mogelijk zelf naar buiten te treden, tenzij het goed is voor Ajax. “Zonder een Calimero-verhaal te willen ophangen, is het bij voorbaat een verloren strijd. Sommige mensen komen elke dag op tv, staan in de krant of zitten in een podcast. Zij kunnen elke dag hun mening geven. Of die mening een week later totaal achterhaald is, lijkt niemand wat te doen. Ik kan niet klakkeloos van alles roepen, ik wil het ook niet. Er komt binnenkort opnieuw een boek uit over Ajax. Het is me gevraagd, maar ik ga niet eens meer aan factchecking doen, ook al besef ik dat het weer hoofdpijn kan opleveren. En dat waarheden en onwaarheden door elkaar gehaald zullen worden. Zelfs als ik wél praat en via onze eigen media uitleg dat ik de kritiek op het huren van James McConnell begrijp, willen mensen het schijnbaar niet horen. Dus laat ik het maar gaan.”

Dat vraagt om een olifantenhuid.
“Die heb ik inmiddels. Ik krijg misschien tien procent mee van wat er gezegd en geschreven wordt. Ik kijk niets. Ik heb al die programma’s nooit leuk gevonden, bovendien is tachtig procent onzin.”

Toch ben je, door SEG op te richten, bewust in die opportunistische wereld gestapt. 
“O, maar het is een hartstikke mooie wereld. Het suffe is: het is zo tegenstrijdig… Ik ben het voetbal zeer dankbaar. De dynamiek van een wedstrijd blijft het leukste wat er is, de media geven het voetbal veel aandacht en mede daardoor heeft het op financieel gebied een enorme vlucht genomen. Dat is ook mijn geluk geweest, zo simpel is het.”

Maar? 
“Ergens vliegt het uit de bocht, ontstaat er overkill. Vroeger had je een paar kranten, tegenwoordig heeft ieder individu een stem via sociale media, een podcast of een eigen website. Ze willen allemaal die click van de supporter vinden. Mensen zijn informatiejunkies geworden. Acht uur per dag koekeloeren ze op hun telefoon of er nog nieuws over Ajax is. De headlines op veel apps moeten steeds extremer worden om hun aandacht op te eisen. Nuance bestaat niet meer. Die media zien Ajax puur als een magneet voor hun eigen verdienmodel.”

Dat merkt zelfs John Heitinga. Het spreekwoordelijke kind van de club lag binnen no time op het hakblok. 
“In de laatste week voor de interlandbreak kreeg ik veel vragen van mensen die vonden dat hij eruit moest. Maar dat gaan we niet doen, zei ik. In de eerste plaats moesten we rust creëren. Daarnaast verwachten mensen dat je weer in 2019 bent. Accepteer nou met z’n allen dat er een nieuwe werkelijkheid is… Het voetbal heeft zich internationaal doorontwikkeld en wij – als land – niet voldoende. Sterker, op bepaalde punten zijn we terug bij af.”

Zie de Europese resultaten van de laatste tijd. 
“Op de dag van de wedstrijd tegen Olympique Marseille vroeg iemand mij wat het ging worden. ‘3-0 voor Marseille,’ antwoordde ik. Hoe ik dat kon zeggen… En bij Ajax-Inter? ‘Als we met 1-0 verliezen, ben ik niet ontevreden,’ zei ik vooraf tegen onze trainers. Natuurlijk begrijp ik dat er 55.000 toeschouwers zitten en een paar miljoen voor de buis, en het wil zeker niet zeggen dat je met die gedachte begint en speelt om te verliezen. Integendeel, na 35 minuten had ik nog het idee dat er wat te halen viel tegen Inter. Maar diezelfde week verloor PSV thuis van Union. Iederéén verloor. Ajax werd aan alle kanten kapot geschreven, terwijl het door ons was ingecalculeerd. Eigenlijk kan ik dit al niet zeggen, want dan roepen de mensen: die gozer is niet ambitieus. Nee, ik ben gewoon realistisch. Het zijn anderen die een beetje moeten afkicken.”  

‘Die media zien Ajax puur als een magneet voor hun eigen verdienmodel.’

Vooralsnog committeer je je aan Heitinga? 
“Ja, volledig. Vorig jaar heb ik in een moeilijke fase tegen critici binnen Ajax over Farioli gezegd: ‘Als jullie hem willen ontslaan, ontsla mij dan als eerste.’ Zo sta ik er nu ook in. Intern stelde ik iemand, die redelijk veel invloed heeft, de vraag: ‘Vind jij dat ik moet opstappen op het moment dat we voor de gedwongen variant moeten kiezen?’ Die persoon vond van niet. Ik worstel daar zelf best mee, omdat ik het ergens wel zo voel. Los daarvan vind ik simpelweg niet dat John moet worden weggestuurd. Mikel Arteta werd in zijn eerste twee seizoenen achtste en vijfde met Arsenal. Gun trainers de tijd om iets op te bouwen. Hetzelfde geldt voor nieuwe spelers.”

In het huidige tijdsgewricht lijkt dat haast onmogelijk. 
“Op Farioli werd vanaf dag één door enkele media en analisten ingehakt. Hij was keeperstrainer geweest, had geen ervaring: het kon, kortom, alleen maar misgaan. Natuurlijk was het deels een gok, maar wij wisten waartoe hij in staat was. Het wordt pas een probleem als mensen intern zich laten beïnvloeden door negatieve berichtgeving.”

Wanneer zou de positie van de trainer in jouw ogen onhoudbaar worden? 
“Zodra een heel stadion zich gaat roeren, dan ga je nat. Dus niet een klein deel. Aan de andere kant: je stapt met een fluitconcert van het veld nadat je NAC met pijn en moeite hebt verslagen. Dat is het goede nieuws. We zijn weer Ajax… Farioli begreep niet dat het hier zo werkt, hè. Die zou nog wel blij geweest zijn met de 2-1. Vorig seizoen hadden we op momenten veel mazzel. Een aantal wedstrijden wonnen we nipt terwijl het voetbal soms niet om aan te gluren was. Maar pas tegen het einde van het seizoen hoorde je pas wat meer gefluit, omdat de mensen in het begin nog begrepen in wat voor situatie Ajax zat.”

Hoe is dat nu, na jouw derde transferwindow?
“Druk creëren wij deels ook zelf. Ik legde de lat hoog toen ik begon. Ik hoopte dat ik de sores in één window kon oplossen. Dat was misschien een beetje naïef, aangezien mensen aan de voorkant zeiden: je hebt drie, vier, vijf jaar nodig om boven Jan te komen. Inmiddels concludeer ik dat we in feite te snel tweede zijn geworden en eigenlijk is dat een boemerang gebleken. Want ik vind de extreme druk op John zwaar onterecht. Dit jaar hebben we keuzes gemaakt om financieel de boel op orde te krijgen, de komende window hopen we de laatste beetjes weg te werken. John accepteerde dat. Om die reden is ook niet met te veel risico geld uitgegeven aan een nummer 6 die misschien wel meer impact zou hebben op het veld dan de huidige spelers op die positie.”

Jullie hadden Henderson in huis. 
“Dat is heel simpel. Met Jordan maakten we, toen hij in januari weg kon, een afspraak. Hij zou de tweede seizoenshelft nog alles geven bij Ajax om ons kampioen te helpen worden of de Champions League te halen. En dan had hij daarna tot 14 juli om transfervrij te vertrekken. Dat was op dat moment voor Ajax en voor hem een goede afspraak. Begin juli was er nog niets, dus ik belde zijn agent en wees hem op de naderende datum. Hij informeerde mij dat Jordan zeer waarschijnlijk weg zou gaan maar wist nog niet naar welke club. Uiteindelijk werd het Brentford. Ik snap dat mensen daar van alles van vinden. Maar zij kennen de details niet en die hoeven we ook niet te delen. Voor mij is het dan een kwestie van stilzitten als je geschoren wordt.”

Lachend: “Maakt niet uit, veel haar heb ik al niet meer.”

‘Ik vind simpelweg niet dat John moet worden weggestuurd.’

Zijn de verwachtingen niet te hoog gespannen doordat is verkondigd dat er weer meer Ajax-DNA moest komen? 
“Financieel zeilen we nog steeds scherp aan de wind, maar ongeveer negentig procent van onze selectie zit al in het nieuwe huis. Dat wil zeggen: flexibele salarissen. Daarin zijn alle scenario’s verwerkt: Champions League, Europa League, Conference League en geen Europees voetbal. Vorig jaar kwamen er acht huurlingen terug die allemaal vijftig procent meer gingen verdienen omdat wij ons gekwalificeerd hadden voor de Champions League en zij in de oude constructie zaten. Dat is funest. Als je nu onverhoopt Europees voetbal zou mislopen, hoef je niet meteen vier spelers te verkopen.”

“Laatst zeiden mensen tegen mij: ‘We zitten al drie jaar in de ellende.’ Hen moest ik in zekere zin gelijk geven. Maar in 2019 was Ajax top of the world. Bijna in de finale van de Champions League. Topgeneratie, toptrainer, top-td. Alles klopte en viel goed. Toen werd de club leeggekocht. Na de laatste landstitel kom je in een vrije val terecht, maar de salarissen blijven oplopen. Je denkt namelijk dat je het in stand moet houden met duurdere spelers. Is altijd het nadeel van zulke piekmomenten. De volgende speler wil óók een dik contract, dat is dan de standaard geworden. Maar het sportieve succes nam toen dus al af. Vervolgens moet je het weer opbouwen. En dat gaat nou eenmaal iets langzamer.”

Gaat het momenteel niet té langzaam? 
“Het is in sportief opzicht een dun lijntje, dat moet inderdaad beter. John weet dat ook. Vorig jaar was de top-drie het streven, dit jaar de top-twee. Tegenwoordig is het veiligstellen van Champions League-voetbal bijna net zo belangrijk als kampioen worden, hoewel dat niet past bij de oude Ajaxgedachte. Tot de laatste dag willen we meespelen om de titel en ik heb niet het gevoel dat die doelstelling al uit het zicht is verdwenen. In Eindhoven kun je verliezen, maar hadden we ook kunnen winnen. We zijn niet weggespeeld, zoals in Marseille. Vergeet niet dat we negen maanden geleden verloren van de Riga Football School. Desondanks doen mensen alsof alles toen fantastisch was en dit seizoen niet. Dat gaat me een beetje te ver.”

Wat kan de Champions League jullie dit seizoen nog brengen? 
“We hebben acht punten gebudgetteerd. Dat wordt een uitdaging, toch denk ik dat het kan. En ook al ga je de volgende ronde er niet mee halen, dit is waar we staan. Stel dat de rvc zou vinden dat het vijftien punten moeten zijn, dan zeg ik: ‘Hier heb je mijn pasje, ik ga dat niet voor elkaar krijgen.’ Omdat ik weet waar we vandaan komen. Ons spelersbudget was 55 miljoen euro, dat brengen wij nu – kaal – terug naar dertig. En dat kan, afhankelijk van het niveau, veertig of misschien vijftig worden. De tijd waarin je jaarlijks drie spelers voor 125 miljoen verkocht, is voorbij.”

Hoe ziet jouw ideale wereld er bij Ajax op bestuurlijk niveau uit? 
“Dan denk ik aan een structuur met een kleiner groepje dat de rijen gesloten houdt. Ajax is te veel een democratie geworden. Te veel gremia. Formeel is er één toezichthouder, de rvc, maar in de praktijk heb je er veel meer. De bestuursraad, de rvc, en dan zijn er ook nog zeer actieve leden met een duidelijke stem. Ik ben getuige geweest van een strijd tussen de rvc en de bestuursraad. Supporters moesten ons bij elkaar brengen met het verzoek eens normaal te doen met z’n allen. Dat zegt toch alles? Te veel onduidelijkheid maakt Ajax onbestuurbaar. Vraag maar rond hier, ik denk dat de meeste mensen dit zullen beamen.”

Zou een model met één eigenaar, zoals je die vaker ziet, kunnen werken? 
“Ja, maar bij Ajax zal dit nooit gebeuren. Ik geloof niet dat de club in handen komt van één eigenaar. Dat hoeft ook niet, maar het zou wel eenvoudiger ingericht kunnen worden. Hoe groter de groep, des te moeilijker het is om alle kikkers in de kruiwagen te houden. Mensen gaan zich roeren. Lijntjes uitgooien, hun eigen positie beschermen. Overleven in plaats van ondernemen. Deze structuur past op alle niveaus van het voetbal. Neem Manchester City: één eigenaar, één ceo, één td en Pep Guardiola als trainer. Zij bepalen alles. Is wel zo overzichtelijk.”

Vier Ajaxtrainers in vier seizoenen is bepaald geen toonbeeld van continuïteit. 
“Hoe komt dat, denk je? Omdat het buitengewoon ingewikkeld is op deze manier. Met al deze mensen, met resultaten die grillig zijn en de druk van buitenaf. Je hebt te maken met een cocktail van massahysterie en emoties in een voetbalclub. Oké, dan gaat John Heitinga er morgen uit. Wie gaat het dan doen?”

Zeg het maar. 
“Dat weet ik oprecht niet. Ik heb met niemand gesproken, juist omdat John zo veel negativiteit op zijn dak krijgt. Als ik met één persoon ga praten, ligt dat meteen op straat en wordt het tegen mij en John gebruikt.”

Jij heb zelf een aflopend contract na dit seizoen. Ben je bereid bij te tekenen? 
“Daar ga ik pas later dit jaar over nadenken. Is nu nog niet urgent. Eerst wil ik strijden voor een structuur die teruggebracht kan worden tot hapklare brokken, om het beste uit deze club te halen. En ik wil graag het mooie voetbal weer zien.”

‘Ajax is te veel een democratie geworden.’

Alex Kroes over...
...Kenneth Taylor, die in de zomer dacht te vertrekken: 
“In het begin van de competitie had hij er wat moeite mee, omdat hij nog in die onrust van een mogelijke transfer zat. Sinds de sluiting van de window laat Kenneth weer zien waartoe hij in staat is. Het is een goeie jongen, die kan nog belangrijk worden voor ons. Maar als er in de winter een club komt waar je geen nee tegen kunt zeggen en hij wil graag… Het is niet te voorspellen. Met Brian Brobbey en Sunderland was het ook tot de laatste dag spannend.” 

...Francesco Farioli, die ongeslagen is met FC Porto:
“Ik gun hem het succes. Vorig jaar hadden we behoefte aan een trainer die hier heel stoïcijns, zonder oog voor heilige huisjes, zijn ding deed. Daar hebben we een goede stap in gezet. Ik ben hem dankbaar dat hij ons met zijn kennis en kunde verder geholpen heeft. Van mij had hij best nog een tweede jaar mogen blijven; dat weet hij. Maar Francesco wilde zelf weg.” 

...Danny Blind, die zijn vertrek uit de rvc heeft aangekondigd: 
“Ook de rvc zit gevangen in de huidige structuur. Zeker als je bekendheid geniet, zoals Danny. De rvc is puur een toezichthouder op het transferproces. Maar als media schrijven dat hij een huurdeal van Sean Steur afkeurt of het niet eens is met de komst van Raúl Moro, straalt dat op hem af. Het probleem is dat veel mensen denken dat Danny iemand goed moet vinden voordat hij bij ons tekent. Danny kijkt naar het proces, niet naar het individu of de kwaliteit van een speler. Als iemand dan niet presteert, wordt Danny er vervolgens wél ten onrechte op afgerekend. Dus ik begrijp hem wel.”  

...Louis van Gaal, die de rvc adviseert: 
“Louis is intern zeer betrokken, adviseert veel mensen en weet rust te scheppen. Het levert ook interessante discussies op en we zijn het daarbij zeker niet over alles eens. ‘Jij bent de directeur,’ zegt hij altijd. ‘Maar als je het me niet kunt uitleggen waarom je iets wilt doen, hebben we een probleem.’ Louis is op de achtergrond uitstekend bezig om Ajax weer terug te brengen naar de top.”

Dit is de volledige publicatie van het interview met Kroes in de nieuwste editie van ons magazine Ajax Life. Het magazine ook ontvangen? Word dan snel lid!