• Ajax Life Podcast #151 – Farioli Friday!

De zaal is redelijk gevuld met aandeelhouders op deze vroege dinsdagochtend in het Amsterdamse Postillion Hotel. Opvallend veel stoeltjes zijn nog leeg, waarschijnlijk door een verkeersongeluk op de Amsterdamse ring, maar uiteindelijk vult de zaal zich goed als er steeds meer laatkomers binnendruppelen.

De Buitengewone Algemene Vergadering van Aandeelhouders (BAVA) wordt vanachter een grote tafel voorgezeten door de ervaren commissarissen Van Praag en Van Wijk. Op de agenda staat formeel maar één onderwerp: het bespreken van de resultaten van het KPMG-onderzoek naar de rol en de belangen van de vertrokken directeur voetbalzaken Sven Mislintat in zijn Ajaxperiode. Een eerder agendapunt, het voorgenomen ontslag van algemeen directeur Alex Kroes, is geschrapt, omdat hij als titulair technisch directeur inmiddels een doorstart heeft gemaakt.

In de zaal zitten aardig wat criticasters, zoals de Vereniging van Effectenbeheerders (VEB) en enkele prominente leden van de vereniging Ajax, die een hele waslijst met vragen hebben ingeleverd. Wie op de bijeenkomst is afgekomen om koppen te zien rollen, krijgt echter al binnen vijf minuten duidelijkheid. “Er zullen vandaag geen besluiten worden genomen”, opent Van Praag.

Voordat hij het woord geeft aan Van Wijk, die zich achteraf wellicht met enige spijt bezighield met het schrijven van de samenvatting van het Mislintatrapport, blikt Van Praag tóch even terug op de rumoerige periode rondom de schorsing en de daaropvolgende hereniging met Kroes. “Het is gepast hier een toelichting te geven alsmede onze daaraan gerelateerde overwegingen.”

Dat doet Van Praag door een verklaring voor te lezen, omdat hij geen fouten wil maken of dingen wil vergeten. Kort samengevat: de raad van commissarissen (rvc) kon na een beslissingstraject van negen dagen niet anders dan hard ingrijpen, nam zijn verantwoordelijkheid, maar bleek niet doof voor de adviezen van aandeelhouders en supporters. Kroes werd technisch directeur, omdat Ajax het zich gezien de prestaties op het veld niet langer kon veroorloven zonder technisch directeur te zitten. “Compromissen sluiten hoort ook bij goed bestuur,” aldus Van Praag.

‘Als we elkaar alleen maar de tent uit blijven vechten, zal het nooit goedkomen met Ajax en zal de rust nooit terugkeren.’

Niets nieuws dus, al liet hij de zaal nog wel weten dat iedere nieuwe kandidaat wordt verzocht een volledige handelsgeschiedenis van aandelen te verstrekken. Van Praag predikt verder rust en saamhorigheid. Wellicht naïef. Hij omschrijft Ajax als wuivend riet. Het kan stormen, maar de club komt altijd weer overeind. “Dat lukt alleen als we het samen doen. Met een gevoel van verbondenheid zullen we de weg omhoog weer vinden. Sinds onze aanstelling werken Leo en ik hard om het optimisme terug te brengen. Als we elkaar alleen maar de tent uit blijven vechten, zal het nooit goedkomen met Ajax en zal de rust nooit terugkeren.”

Vervolgens gaat het niet geheel toevallig over de druk die via sommigen via de media wordt opgevoerd en die het moeilijk maakt bij Ajax met elkaar te bouwen aan toekomstbestendige oplossingen. “Als direct om aftreden wordt geroepen is dat funest voor de stabiliteit. Zonder stabiliteit zullen we niet veel verder komen. Juist nu Ajax het moeilijk heeft, zullen we elkaar moeten vertrouwen. Dat is makkelijk als goed gaat, maar moeilijk als het slecht gaat.”

De BAVA is al ruim een half uur onderweg als Van Praag zijn openingswoord afrondt. “SAMEN AJAX, het is al vaker benoemd en daar staan we volledig achter. Nu moet dat uitgevoerd worden. Als we een streep onder het verleden zetten en de handen ineenslaan, houdt niemand ons tegen. We hebben de rijkste historie, het mooiste merk, de beste jeugdopleiding en de beste fans in Amsterdam en ver daarbuiten. Welk kind wil niet voor Ajax spelen? Het staat in de sterren geschreven dat we succes zullen halen. De enige die ons kan tegenhouden zijn wijzelf.”

Daarna is het woord aan Van Wijk (77), gelouterd bestuurder, Ajacied bovenal en in die hoedanigheid weer betrokken bij de club, nadat hij enkele jaren geleden al afscheid nam als rvc-voorzitter. Hij doet het niet voor zijn lol, maar voor de club, benadrukt hij ook dit keer. Van Wijk heeft talloze vergaderingen als deze geleid, maar laat zich later tijdens de BAVA van een andere zeldzaam vertoonde kant zien.

Van Wijk heeft talloze vergaderingen als deze geleid, maar laat zich later tijdens de BAVA van een andere zeldzaam vertoonde kant zien.

Van Wijk gaat de toehoorders een samenvatting van een rapport geven, waarvan hij weet dat velen datzelfde rapport matig vinden. Hij erkent dat vanwege alle juridische belangen een moeilijk leesbare samenvatting overbleef. “Over twee zinnen deden we drie dagen voor we toestemming kregen. Dan bleef er weinig over. Elke letter en komma is door interne en juridische experts bekeken. Als ik terugkijk, ben ik daar niet gelukkig mee. De samenvatting roept inderdaad vragen op, die ik best begrijp. We hadden het anders kunnen formuleren, maar ik geef liever op deze plek de antwoorden.”

Op die manier probeert hij aan criticasters die het rapport een ‘broddelwerkje’ vinden te duiden dat hij niet in de positie was conclusies naar zijn hand te zetten of iets onder het tapijt te moffelen. “Ik zit hier vandaag niet om mensen te sparen, maar om een rapport toe te lichten. Ik hoop dat de discussie gaat over waarheidsvinding en niet over wie schuldig was. We kunnen wel zeggen wie verantwoordelijk was, maar dat is iets anders dan het aanwijzen van schuldigen. Daar worden we niet beter van en dat voelt al helemaal niet als samen Ajax.”

Dat uit het KPMG-rapport onvoldoende aanknopingspunten voor mogelijke belangenverstrengeling kwamen, wisten we al. Van Wijk bemoeide zich inhoudelijk niet met het onderzoek, maar sprak als schrijver van de samenvatting voor zijn eigen beeldvorming wel onafhankelijk en aanvullend op het onderzoek met interne en externe bronnen. “Ook met onderzoeksjournalisten. Mijn conclusie was dat zij het verhaal ook niet rond kregen. Voor Ajax is het voor nu afgesloten. Dat wil niet zeggen dat er nooit iets naar boven komt, maar het is lastig te bewijzen.”

Dankzij zijn toelichting kregen de aandeelhouders inzicht in het onderzoek dat in oktober begon. Zo lukte het niet om met Mislintat aan tafel te komen, zelfs niet na wekenlang overleg via diens advocaat. De Duitser beantwoordde eind januari wel honderd opgestuurde vragen. De antwoorden werden in februari geverifieerd en na het conceptrapport kregen betrokkenen nog de mogelijkheid op wederhoor. Daardoor kon Van Wijk eind maart pas beginnen met zijn samenvatting. “Ik ben het met u eens dat het veel langer heeft geduurd dan gewild.”

‘Mislintat heeft niet gescoord. Dat is de kern van de zaak. Daarvoor was hij primair verantwoordelijk en niemand anders.’

In zijn eigen woorden hield Van Wijk het met betrekking tot Mislintat simpel tijdens de BAVA: “Een technisch directeur heeft een cruciale positie in het transferproces. Mislintat heeft niet gescoord. Dat is de kern van de zaak. Daarvoor was hij primair verantwoordelijk en niemand anders. Zo voelde hij dat zelf ook. Hij was verantwoordelijk voor de samenstelling van het eerste elftal en duldde geen tegenspraak. Daarbij had hij geen hoge pet op van de scouts bij Aja. Die vond hij ouderwets. De beoordeling deed hij zelf, niet de hoofdtrainer of scouts. Hij presenteerde met overtuigingskracht zijn transfervoorstellen aan de directie en rvc.”

Dat de Duitser solistisch optrad bevestigde Van Wijk daarmee. Mislintat bleek in zijn handelen bovendien niet altijd transparant en was niet sterk in het vastleggen van wie hij had gesproken. “De voetbaltechnische documentatie bleef beperkt. Dat had hij wel moeten doen, want dat stond in zijn arbeidscontract.”

De feitelijke situatie was dat Ajax te weinig voetbalmensen in de leiding had. Jan van Halst was in de korte periode van twee maanden waarin alles speelde nog niet volledig ingewerkt. “Het mislukte transferseizoen valt alleen toe te schrijven aan Mislintat. Het had beter gemoeten en gekund, maar dat was niet reëel gezien de omstandigheden. Het gaat me te ver om andere mensen daar de schuld van te geven. Sterker, dat werp ik ver van me af.”

Van Wijk deelde de geleerde lessen met betrekking tot het interne transferproces. Zo heeft Ajax het toezicht op belangenverstrengeling aanzienlijk aangescherpt in een speciaal protocol, is er sprake van een aanscherping van de voetbaltechnische aspecten in het transferbeleid en zijn er bindende procedurevoorschriften met een heldere taakverdeling.

Daarnaast worden voetbaltechnische discussies en beslissingen strenger gedocumenteerd, is er meer overleg tussen de directie en rvc gedurende de transferwindow, zijn er uitgebreide rapporten met een oordeel van de hoofdtrainer, hoofdscout, voetbalcommissaris (Danny Blind) en adviseur van de rvc op voetbaltechnisch vlak (Louis van Gaal).

“Dit KPMG-onderzoek is heel waardevol geweest voor Ajax. Onze uitgangspositie voor de komende transferwindow is ook significant beter. Er is veel voetbaltechnisch tegenwicht in de rvc, er is een hoofdscout (Kelvin de Lang) aanwezig en de zoektocht naar de technische staf is vergevorderd.”

De herinnering aan het technisch hart van weleer dient zich aan. “Die spatte ook als een zeepbel uit elkaar, dus er zijn geen garanties. Het belangrijkste is dat je een team hebt van mensen die bereid zijn samen te werken, samen kritisch zijn, waarbij één iemand de verantwoordelijkheid neemt om een besluit te nemen en daarop afgerekend wordt.”

Pisnijdig
Dan wordt Van Wijk feller en krijgen zijn emoties de boventoon als het gaat over de suggestie vanuit de VEB dat financieel directeur Susan Lenderink de aandeelhouders heeft voorgelogen tijdens de vorige aandeelhoudersvergadering. “Dat is heel hard om te stellen als je nog geen toelichting hebt gehad. Roepen dat iemand moet aftreden, een paar uur nadat je een rapport hebt gehad. Susan heeft niet gelogen. Ook met onze huidige accountant PWC zagen we dat alle controles op de juiste waarde zijn uitgevoerd.”

Van Wijk vervolgt: “Daarmee wordt zo’n uitspraak ongeloofwaardig. Het is grote minachting en daarmee verspeel je je krediet als waardig gesprekspartner. In ieder geval bij ons. Ik heb heel wat strapatsen meegemaakt, maar zo laag als nu heb ik de VEB nooit zien zitten. Dit is onjuist, respectloos en beschadigend naar mevrouw Lenderink. De VEB heeft voor Ajax afgedaan als serieuze gesprekspartner tot er excuses zijn gemaakt. Ik ben er pisnijdig over en doe geen moeite dat te verbergen. Het is schandelijk gedrag.”

‘Ik heb heel wat strapatsen meegemaakt, maar zo laag als nu heb ik de VEB nooit zien zitten.’

Opvallender en minder alledaags: Ajax’ eigen bestuursraad, grootaandeelhouder, krijgt van Van Wijk eveneens een sneer. De bestuursraad handelde volgens Van Wijk nog voor het KPMG-rapport naar buiten kwam, waardoor de commissarissen Annette Mosman, Georgette Schlick en Cees van Oevelen aankondigden te vertrekken uit de rvc, onder andere na dreigementen.

“Dat schoot me in het verkeerde keelgat. Ongepast. Wij maakten als rvc een andere afweging, maar als dit de insteek is van een grootaandeelhouder, houd ik mijn hart vast. Was dat in het belang van een onderneming? Mensen werken keihard voor Ajax en worden uitgekotst via media, met pek en veren als gevolg van de handelswijze van de bestuursraad. Grote minachting. Ik zal altijd zeggen wat ik van dit soort zaken denk. Leuk of niet.”

Hij vervolgt: “Op deze manier is de kreet samen Ajax wel een zeer loze kreet geworden. De relatie met de rvc en in het bijzonder met de nv is ernstig geschaad. Ik zie niet hoe we dat zo makkelijk willen oplossen. Ik weet ook niet of ik daar heel makkelijk deel van wil uitmaken,” besluit de inmiddels rood aangelopen Van Wijk.

Rondvraag
Zoals altijd is het laatste agendapunt de rondvraag. Veel is al getackeld gedurende de vergadering, zo blijkt. Vanuit de zaal wordt nog wel de vraag gesteld of Ajax iets te vrezen heeft van Mislintat, bijvoorbeeld vanwege mogelijke reputatieschade. Van Wijk: “Je kunt niets uitsluiten. Als hij er een advocaat op wil zetten, dan kan dat. Ik durf hier geen inschatting over te maken. Als ik hem een advies zou mogen geven: laat het zoals het is.”

De VEB komt toch nog even terug op het functioneren van financieel directeur Lenderink en verzoekt de rvc haar een andere positie te geven of te vervangen. De belangenorganisatie mist haar ‘tegengasfunctie’ in alle toonaarden, verwijt haar Russisch roulette te spelen en te gemakkelijk haar handtekening bij het kruisje te hebben gezet.

Hoewel ze de vraag niet concreet beantwoorden, zijn Van Praag en Van Wijk duidelijk in hun antwoord. “Over de inhoud kunnen we van mening verschillen, maar niet over de manier waarop mensen worden afgebrand in de media. Dat past ook niet in de gedragscode van accountants.”

Van Praag probeert daarna een einde te breien aan een inmiddels lange luisterochtend. “De bestuursraad, rvc en directie moeten tijd gaan besteden aan de weg vooruit. We zijn nu te veel tijd kwijt aan het randgebeuren. Ik doe een oproep aan u allen om ergens een keer een streep te willen zetten. Zolang we dat niet doen, smult de buitenwereld ervan dat het hier zo’n praathuis is en we elkaar de tent uitvechten.”

Het allerlaatste woord is voor Lenderink, die de behoefte voelt iets tegen de aandeelhouders te zeggen. De roep om haar ontslag vanuit de VEB komt hard aan. Ze is strijdbaar en van plan zich ook de komende jaren met ziel en zaligheid voor de club in te zetten. “Integriteit staat bij mij altijd op één. Ik verzeker u dat ik niet heb gelogen.”