Ajax kreeg vorig seizoen in de eredivisie niet één rode kaart, maar nu al twee in drie wedstrijden. Behalve een clubrecord (nog nooit liep Ajax in de eerste drie competitieduels van het seizoen tegen twee rode kaarten aan) betekent dat ook dat Ajax in drie wedstrijden al een kleine 100 minuten met een man minder dan de tegenstander op het veld stond.

Toch staat Ajax bovenaan de ranglijst met negen punten uit drie wedstrijden. Wel was de overwinning op Vitesse de moeizaamste tot nu toe. Een terugblik aan de hand van passmaps, Expected Goals-plots, halfspace-plots en Zone 14-plots van @11tegen11.

Passmaps
De meeste clubs die naar de Johan Cruijff Arena komen, graven zich in en nemen niet te veel risico als Ajax de bal heeft. Vitesse deed juist het tegenovergestelde: vanaf het eerste fluitsignaal werd de opbouw van Ajax met meerdere spelers agressief onder druk gezet. Tel daar een vroege blessure voor Perr Schuurs en een rode kaart voor rust bij op en we zien een wat andere Ajax-passmap dan normaal.

Ten eerste zien we de centrale verdedigers van Ajax dichterbij de eigen zestien aan de bal komen dan we gewend zijn. Dit wordt nog versterkt door een handigheidje om onder de druk van Vitesse uit te spelen; Daley Blind nam zaterdag doeltrappen en tikte die twee meter opzij naar Onana. Op die manier is de bal in het midden van het veld en kan de tegenstander Ajax niet meteen één kant op dwingen. We zien hierdoor dat Blind wat dichter bij de goal in balbezit kwam dan normaal gesproken.

Dat gaat al helemaal op voor de rechter centrale verdediger, in dit geval Schuurs. Door zijn vroege blessure en het hoge druk zetten van Vitesse vroeg in de wedstrijd zien we hem praktisch naast de eigen zestienmeter aan de bal komen. Zoals je in de dynamische passmap kunt zien, geldt dit ook voor zijn vervanger Jurriën Timber, die overigens een prima wedstrijd speelde.

Om onder de felle druk van Vitesse uit te komen, hanteerde Ajax relatief vaak de lange bal. Bij Onana betekent dit geen blinde haal naar voren, maar een geplaatste wreeftrap. Dit deed hij vaak in de richting van aanvoerder Dusan Tadić, de fysiek sterkste aanvaller van de vier die zaterdagavond aan de aftrap verschenen. Hoe langer de wedstrijd duurt, des te dikker de lijn wordt ten opzichte van de andere Ajacieden.

Vanwege de bijzondere omstandigheden kijken we ook nog even naar de passmaps per helft.

Toen Ajax nog met elf man op het veld stond, was Mohammed Kudus weer de meest aanvallende van de twee controleurs, in zijn rug gedekt door Edson Álvarez. We zien dat Quincy Promes weer vooral een eindstation is; er gaan wel passes naar hem toe, maar niet veel van Promes naar de andere drie aanvallers. Wel speelde hij een prima eerste helft, met name door de aansluiting in en rond de zestien - en natuurlijk de openingsgoal.

Ook de wisselwerking tussen Noussair Mazraoui en Antony valt weer op. Door Mazraoui wat meer aan de binnenkant te laten spelen, ontstaat er ruimte voor klassieke buitenspeler Antony aan de zijlijn. Aan de andere kant is het omgedraaid: Tadić speelt gemiddeld wat meer aan de binnenkant dan Nico Tagliafico.

Na rust speelde Ajax in balbezit in een formatie die het midden hield tussen een 4-3-2, een 4-2-3 en een 4-2-1-2. Soms speelde Tadić aan de linkerkant, soms had hij de vrijheid om ook achter de spitsen op te duiken. Aan de positie van Antony zien we dat Ajax in de tweede helft niet met een echte buitenspeler op rechts speelde, maar ook niet met een echte rechterspits.

We zien verder dat invaller Jurgen Ekkelenkamp bijna het vaakst in balbezit kwam in de tweede helft. Met geplaatste rushes en diepteloopacties was hij vaak bij Ajaxgevaar betrokken, al had hij zijn invalbeurt wel moeten bekronen met een doelpunt na een vlijmscherpe steekpass van Antony.

Mazraoui valt ook weer op door zijn extreem aanvallende positie. Dit is niet per se slecht: als Mazraoui in de opbouw weinig aan de bal komt en veel in de aanval is hij misschien juist wel op zijn best. Het was in ieder geval de beste wedstrijd van Mazraoui in tijden en hij werd niet voor niets door de bezoekers van Ajaxlife.nl uitgeroepen tot Ajacied van de Wedstrijd.

Expected Goals
De eerste 80 seconden van de wedstrijd voorspelden al veel goeds qua spektakel; zowel Vitesse als Ajax kwam meteen tot een schot vanuit kansrijke positie. De teller stopte niet bij twee, bij elkaar werden er maar liefst 41 schoten gelost.

We zien dat Vitesse na de rode kaart weliswaar vaker schoot dan met elf tegen elf, maar ook dat de grootste kansen ontstonden toen Ajax nog een elftal was. Opvallend! Dit kwam met name voort uit een slordigheidje van Blind (die sowieso een mindere wedstrijd speelde), individuele kwaliteit van Oussama Tannane en gaatjes op het middenveld vanwege de positionering van Álvarez en Kudus.

De stormloop van Vitesse in de tweede helft resulteerde weliswaar in meer schoten dan in de eerste helft, maar deze waren van beduidend lagere kwaliteit. Dit zien we hieronder ook terug in het pitch plot.

Vitesse kwam in totaal tot 25 schoten tegen Ajax, meer dan elke andere ploeg deze speelronde in de eredivisie (Feyenoord kwam een dag later in de buurt tegen ADO, met 24 schoten). 25 schoten is erg veel, ter indicatie: vorig seizoen kreeg Ajax gemiddeld 9.6 schoten tegen per wedstrijd. Meer dan de helft van deze schoten kwamen echter van buiten de zestien (13 om 12).

Ajax verdedigde op eigen helft degelijk het eigen strafschopgebied in een 4-4-1-formatie, om vervolgens voornamelijk via Antony de tegenaanval te zoeken. Alles bij elkaar kijken Erik ten Hag en de technische staf dus vooral naar de acht schoten die Vitesse loste toen het nog elf-tegen-elf was.

Zone 14 en halfspace
Omdat Ajax meer dan 50 minuten met een man minder speelde tegen een prima ploeg als Vitesse zien we minder activiteit in de halfspaces en Zone 14 dan normaal. Wel laten zowel de halfspace- als de Zone 14-plots zien dat Ajax een duidelijke voorkeur had qua flank.

Zoals we al zagen tegen Sparta viel Ajax dit keer vooral over de rechterkant aan, waar 'King of the Match' Antony weer een uitstekende indruk achterliet. Dit was dan weer iets minder het geval in de 'Kudus-wedstrijd' tegen RKC, toen het spel vooral over de linkerkant ging.

Tegen Vitesse was de 1-0 van Promes weer typisch zo’n moment waarbij Antony gevaar stichtte vanuit de halfspace, dit keer met een teruggetrokken bal van de weggestuurde Mazraoui op de instormende Quincy Promes.

We zien bij de passes uit Zone 14 dat ook als Ajax door het midden aanviel, het vervolg vaak aan de rechterkant lag. Dit heeft met name te maken met de aanvallende impulsen van Mazraoui, het inzakken van pechvogel Zakaria Labyad (weer gewisseld) en wederom vanwege het dominante spel van Antony.

Het is gemakkelijk om te zeggen dat de nummer tien van Ajax dominant moet zijn in deze zone. De rol die Ten Hag voor de nummer tien heeft weggelegd, is er echter niet één van spelmaker. Vaker cirkelt de aanvallende middenvelder van Ajax om de spits heen, en staat die zelfs nog dichterbij het doel van de tegenstander dan de spits zelf. Dit is zeker het geval bij een spits als Labyad of Tadić.

Let daarom de komende wedstrijd eens op Promes als Ajax balbezit heeft op de helft van de tegenstander. Zoals eerder benoemd is de nummer tien in dit systeem meer een eindstation dan een aangever. Ook Donny van de Beek kon onopvallend spelen, totdat hij ineens in de zestien opdook om aan te leggen voor een schot. Ligt het onopvallende spel van Promes dan aan de speler zelf of heeft het meer te maken met het systeem en de speelwijze?

Volgende week een traditioneel lastige pot voor Ajax: Groningen-uit, om 12.15 uur, zonder publiek. Eens zien of het daar lukt om met elf man op het veld te blijven staan!